De externe lichtmeter
Waarom zou je een externe lichtmeter gebruiken als er in je (toch al dure) camera ook een lichtmeter zit? Licht kun je op meerdere manieren meten:
– reflecterend
– opvallend
Reflecterend licht meten
Dit is de manier zoals je camera het licht meet. En in de basis is het eigenlijk niet eens zo heel erg spannend. Als je je camera richt op een onderwerp, dat meet de camera het licht dat van dat onderwerp afkomt. Het licht (bijvoorbeeld zonlicht) valt namelijk op het onderwerp, het onderwerp reflecteert dat licht en je camera registreert het licht dat binnenkomt. Aan de hand van de hoeveelheid licht die binnenkomt bepaalt de camera vervolgens de instelling voor een goed belichte foto.
Opvallend licht meten
Waar de camera het reflecterende licht meet, meet een lichtmeter het opvallende licht. En opvallend licht meet je met de dome (die witte bol) van de lichtmeter.
Je houdt de meter bij het onderwerp, richt naar de lichtbron en de meter registreert het licht dat op de meter valt. Eigenlijk wordt hier het licht dus een stapje eerder gemeten, voordat het kan reflecteren wordt het licht al opgevangen door de lichtmeter.
Licht meten
Nu we de twee verschillende manieren van licht meten hebben gezien gaan we dieper in op de verschillen. En hier kijk ik vooral naar reflecterend licht meten omdat daar toch iets meer bij komt kijken.
Zoals ik al zei meet de camera het licht dat reflecteert van het onderwerp. Om nu tot een goede waarde te komen wordt de hoeveelheid licht afgezet tegen een bepaalde standaard. Misschien dat je er al eens van hebt gehoord, maar de term die ik er nu bij ga halen is 18% grijs.
18% Grijs
Wat is nu die 18% grijswaarde waar iedereen het toch altijd over heeft? 18% Grijs is een standaardwaarde waar de camera op is geijkt. De camera gaat er vanuit dat er 18% van licht gereflecteerd wordt. Oftewel, van al het licht dat op een onderwerp valt, haalt “slechts” 18% de camera door de reflectie. Door de hoeveelheid binnenkomend licht te vergelijken met deze 18% bepaalt de camera de juiste belichting. Over het algemeen kom je hier aardig mee weg en krijg je foto’s die zowel in de donkere als in de lichte partijen aardig wat detail laten zien. Daarnaast hebben de moderne camera’s ook een database met verschillende belichtingssituaties.
Uitzondering
Maar… (daar is dan eindelijk de maar) dit gaat niet altijd goed. Omdat we hier praten over reflecterend licht kun je je misschien voorstellen dat de kleur van het onderwerp een aardige invloed kan hebben op wat er daadwerkelijk wordt gereflecteerd en wat de camera denkt wat er wordt gereflecteerd. Een wit onderwerp reflecteert veel meer dan de standaard 18% en een zwart onderwerp reflecteert weer veel minder dan 18%.
Een leuk voorbeeld is een 100% wit vlak en een 100% zwart vlak.
Het witte vlak reflecteert veel meer dan de standaard 18% en de camera zal het beeld gaan onderbelichten. Het zwart vlak reflecteert dan weer veel minder dan de standaard 18% en hier gaat de camera het beeld weer overbelichten.
Een 100% wit vlak en een 100% grijs vlak zullen nagenoeg dezelfde kleur krijgen: grijs.
Voorkomen is beter dan genezen
En dat is waar onze lichtmeter in beeld komt. Omdat de lichtmeter het opvallende licht meet en dus niet het reflecterende licht maakt het voor een lichtmeter niet uit welke kleur het onderwerp heeft. Zwart, wit, paars, groen, blauw… noem het maar op. De lichtmeter meet het licht dat op het onderwerp valt en geeft je daar een perfecte waarde voor. Daar waar de camera soms de mist in gaat doet een lichtmeter dat niet.
Spotmeter
Sommige lichtmeters hebben een spotmeter. Deze meten ook het reflecterende licht? Wat is dan het verschil met de camera?”
Een kort antwoord : Nauwkeurigheid.
De spotmeter op een lichtmeter meet inderdaad het reflecterende licht, dus op dezelfde manier als je camera. En nu ga ik toch weer even terug naar de camera. Een camera kan op meerdere manieren meten. Meestal hebben we de camera op de meervlaksmeting staan. De camera houdt dan rekening met de helderheid van hele zoekergebied.
Als je nu bijvoorbeeld met veel tegenlicht te maken hebt, dan kun je ook kiezen voor een centrum gewogen meting. De camera houdt dan meer rekening met het onderwerp en iets minder rekening met het omgevingslicht.
Een andere optie is spotmeting. Je richt je camera op het onderwerp en het meetgebied is dusdanig klein dat alleen dat kleine beetje licht wordt gemeten wat van dat deel wordt gereflecteerd.
Camera spotmeting vs lichtmeter spotmeting
Bij camera spotmeting is de meethoek direct gerelateerd aan de lens die je gebruikt.
Bij lens die een grote hoek heeft, is de meethoek van een spotmeter automatisch ook groter. Die hoek kan soms zelfs oplopen tot 10 to 15 graden. Een goede lichtmeter met spotmeter functie kan het licht tot op 1 graad nauwkeurig meten.
Is de lichtmeter in mijn camera nu niet meer te vertrouwen?
Jawel hoor. De uitleg hierboven klink misschien allemaal heel spannend maar in de praktijk zul je er niet meteen veel van merken. Alleen in de extreme gevallen zal het nauwkeuriger zijn maar voor de meeste foto’s zul je weinig verschil merken tussen de spotmeter op de camera en de spotmeter op een lichtmeter.
Omdat ik zelf vrijwel altijd in een studio werk gebruik ik de spotmeter bijvoorbeeld om de achtergrond te meten. Zo kun je een achtergrond bv echt wit (en niet nuclear wit), grijs of zwart maken. Daarnaast gebruik ik een spotmeter bijvoorbeeld ook om licht in bepaalde delen van een setting te meten. Zo kan ik makkelijk op voorhand uitrekenen of delen van een foto in 100% zwart weg gaan vallen of dat er nog wat detail overblijft.
Meerdere lichten
Je kunt meerdere lichten apart meten. Stel je hebt een hoofdlicht en een licht aan de zijkant. Het hoofdlicht meet je bv op F11, dan kun je met het licht aan de zijkant bepalen hoeveel schaduw je in een gezicht wilt krijgen. Ga je naar F8, dan weet je dat die zijkant 1stop minder licht krijgt. Zo kun je voor jezelf bepalen hoeveel diepte en drama (zoals we dat soms met een mooi woord noemen) je in een foto wilt krijgen.
Hetzelfde geldt ook voor een licht op de achtergrond. Een lamp recht achter een persoon kun je bijvoorbeeld gelijk zetten aan je hoofdlicht wat weer een mooi effect geeft.
Maar… vergeet niet dat je ook een bepaalde creativiteit in je foto’s moet houden. En met name met achtergrondlichten wil ik wel eens de extreme kant op gaan en de lamp dicht op het model zetten zodat ik vanuit een hoek een mooie flare of lichtinval krijg. Want zoals ik al eerder zei,een lichtmeter geeft je een basis voor een perfecte belichting. Van daaruit is het je eigen creativiteit die een foto tot een succes maakt.
Jullie Fotocameraatje, Jan Spoel
www.janspoel.nl
PS, Om misverstanden te voorkomen, dit is hoe ik er over denk, het staat iedereen vrij een andere mening te hebben of het oneens te zijn. Ik hoef geen gelijk te hebben maar ik heb het natuurlijk wel.