Scherpte wordt overschat

Je hebt twee soorten foto's.

Scherp en onscherp zou je kort door de bocht kunnen stellen.

Steeds vaker zie ik dat scherp nog niet scherp genoeg is. Onscherpe foto's door beweging of welke andere reden dan ook heb je niets aan. Die kun je zo in je prullenbak laten verdwijnen. Het wordt wat anders als ze scherp zijn…. Ik kijk en ik zie en ik zie steeds vaker dat vele fotografen en ander enthousiastelingen scherp niet scherp genoeg vinden. Het is wel scherp maar niet scherp genoeg.

Scherpte is een soort bedevaartsoord geworden van de fotografie. Net als hoe snel je camera kan fotograferen. Ach jeh, kan jij maar 20 foto's per seconde maken… Wat jammer voor je. Dan kan je nooit een goede fotograaf zijn.
Als het echt goed en scherp is dan is het een goede foto. Zo wordt er momenteel meer en meer gedacht en beoordeeld. Ja, dank je de koekoek. Zo lust ik er nog wel een paar. Als het zo eenvoudig was? Hoeveel camera merken er ook zijn, ze kunnen allemaal scherp schieten. Dus dan zijn ze allemaal goed! Zo eenvoudig zou het dan zijn als je moet geloven wat je hoort en ziet. Kijk eens naar de belichting, verlichting en het spel met de flitsers en hoe mooi gericht het licht is….

Laat ik met mijn uitleg over scherpte en de overwaardering daarvan beginnen met dat er drie soorten scherpte zijn. Te beginnen met het formaat van de sensor. Begin je met APS-C dan is alles al snel scherp. Je moet met extreme objectieven gaan werken om iets goed onscherp te krijgen. Onscherpte is een ook een onderdeel van scherpte. Stap je over naar een full frame camera, dan kom je er achter dat je daarmee al beter en nauwkeuriger scherp moet stellen. Sterker nog het valt af en toe best tegen om het te krijgen waar je het wilt hebben. De scherpte dus.

Ga je nog een stap hoger dan kom je uit bij midden formaat camera's. Daar moet je nog zeker 4x nauwkeuriger scherp stellen. Want als het niet scherp is dan is het onscherp. En daar word je nu tegenwoordig zo vaak op beoordeeld. Oh, wat zijn je foto's mooi scherp. Nou dan kan je maar beter geen midden formaat camera kopen want die scherpte goed scherp krijgen is veel moeilijker. Net als met Full frame. Dus vanuit die gedachte ben je het beste af met een APS-C camera. Hoe scherper des te beter is steeds de gedachte in het algemeen valt mij op. Daarom schrijf ik deze blog omdat ik steeds vaker lees en zie dat men voornamelijk beoordeelt op scherpte. Vroeger ging het nog wel eens over mooie onscherpte, maar dat wordt steeds minder. Mooie onscherpte is nog veel mooier dan scherpte.

Het is een voorbeeld van dat men naar perfectie streeft, maar welke. Ja, nog scherper. Maar als het dan scherper zou kunnen worden is het dan ook beter? Een camera in combinatie met een willekeurig objectief levert een bepaalde scherpte indruk op. Dus hoe het op jou overkomt. Dit is afhankelijk van scheidend vermogen van een lens, maar ook van een beeldsensor en haar formaat. Ja, grotere beeldsensor kan grotere pixels bevatten. Grotere pixels en dan ook meer zal altijd een groter scheidend vermogen geven. Het aantal lijnen per millimeter wat kan worden weergegeven. Gewoon omdat je meer pixels tot je beschikking hebt. Dat die uiteindelijk ook weer problemen kunnen opleveren. geschreven. Eigenlijk kan ik ook stellen dat het net is als auto rijden. Een auto die veel sneller kan dan een andere auto is niet perse een betere auto. Rij eens met de Formule 1 auto van Utrecht naar Monaco… Wedden dat je liever de Dacia had gepakt voordat je halverwege bent. En zo is het ook met scherpte. Verscherpen of nog scherper is bijna nooit beter. Het gaat om comfort. Dat je ogen er geen pijn van krijgen. Het slechtste compliment wat je mij kunt geven is door te zeggen dat het zo scherp is.
Een foto gemaakt met een Hasselblad met slechts 50 miljoen pixels zal altijd scherper zijn vergeleken met een Nikon Z9 met ook 50 miljoen pixels. Gewoon omdat de pixels groter zijn. De andere kant van het verhaal is is dat echte scherpte zacht is. Ja echte scherpte is boterzacht. Het is zo scherp dat je eigenlijk geen scherpte meer ziet. Zo natuurlijk is het. Laat ik het natuurlijke scherpte noemen. Dat klinkt misschien duidelijker. Zo mooi, zo zacht, zo vloeiend. Dat zie je alleen maar bij topklasse producten. Dat kan ook niet geïmiteerd worden. Het is er wel of het is er niet. Klaar, punt. Detaillering door middel van meer pixels op een grotere beeldsensor. Met het liefst dan ook nog een heel mooi objectief erop.
Verscherpen vanuit de camera: niet doen.
Het wordt niet scherper dan dat het is. De combinatie camera en objectief kunnen niet meer leveren dan dat ze tezamen zijn als optelsom. Dan kun je wel gaan verscherpen, maar dat is niet meer dan een software matig het contrast vergroten tussen verschillende kleuren en of lijnen.

Verscherpen in de nabewerking:
Kun je deels doen. Doch als de foto scherp is dan is die scherp. Heel vaak zie ik dit fout gaan. De foto was al scherp maar men wil hem scherper hebben, want ja daar word je op beoordeeld. Met als resultaat dat het te scherp wordt. Dat oogt heel erg naar. Doet eigenlijk gewoon pijn aan de ogen. En schiet je een keer onscherp of net niet scherp genoeg dan kun je proberen te redden wat er te redden valt, maar de foto is en was onscherp. En ook al was hij wel scherp en vind je het toch niet genoeg, dan moet je niet gaan verscherpen in de nabewerking maar gewoon een andere camera kopen met een grotere beeldsensor. En dan tot die tijd blijven verscherpen? Nee, ook dan niet. Scherp is scherp, en onscherp is onscherp.
Een bedrijf als Topaz weet velen enthousiastelingen lekker om de tuin te leiden. Ze geven voorbeelden op hun website die beginnen met links een onscherpe foto en rechts is dan scherp gemaakt door Sharpen AI van Topaz.
Ze maken misbruik van het feit dat jij niet goed kunt kijken. En daar spelen ze handig op in.
Ze doen het voorkomen alsof je het onscherp zou hebben gefotografeerd. In de voorbeelden maken ze een foto onscherp en vervolgens om je te doen laten geloven dat je zulke onscherpte nog recht zou kunnen breien. Het is de grote Topaz goochelshow, je kijkt ernaar en je wordt terwijl je erbij staat lekker bedonderd. Als je onscherp schiet, moet je het gewoon nog een keer fotograferen en dan beter. Doe je dat niet dan ben je ook geen fotograaf. Kom op hé… scherp schieten…. zo moeilijk is dat niet moet de huidige camera's, objectieven en AF systemen. Soms met vliegende vogels wel, ja dat weet ik heus wel. Maar met sport en zo, prima te doen.

Het is wat is het is. Apple met haar grote verhalen dat het zo goed is met haar telefoons als full frame camera's. Lariekoek. Grote kul.
Tig miljoen pixels op een veel te kleine beeldsensor. Je ziet dat het niet scherp is. En waarom is het niet scherp? Omdat er veel teveel pixels op een veel te kleine beeldsensor aanwezig zijn.

En Apple en andere camera merken maar blijven roepen dat ze zo scherp zijn. Ze misleiden je waar je bijstaat. Dat kan niet met zo'n kleine beeldsensor. Maar goed, zei roepen van wel.
Wat zie je als je gaat verscherpen in de nabewerking. Het is een grote brei van onscherpte. De camera en het objectief kunnen gewoon niet beter.

Dus onthoud echte scherpte is zacht. Fluweel zacht. Dan is het echt scherp. Ga je nabewerken dan zal het altijd harder worden. Het allerbeste is en blijft gewoon scherp schieten. Zo simpel is het. En wil je meer scherpte dan moet je een camera kopen met een groter beeldsensor en betere objectieven. Of het allerbeste advies: Zorg ervoor dat je niet verslaafd raakt aan scherpte. Scherp is niet synoniem voor beter.

Jullie fotocameraatje, Jan Spoel.   www.janspoel.nl  mail@janspoel.nl

PS, Om misverstanden te voorkomen, dit is hoe ik er over denk, het staat iedereen vrij een andere mening te hebben of het oneens te zijn. Ik hoef geen gelijk te hebben maar ik heb het natuurlijk wel.