De Postcodeloterij is bezig een enorme hype te creëren rond de Nieuwsjaarskanjer. Bekende Nederlanders in gouden jasjes geven de mensen het gevoel dat de prijs al bijna binnen is. Quinty Trustfull stelt enthousiast dat de kans om miljonair te worden nog nooit zo groot was. Maar levert 33 miljoen euro verdeeld over negen Postcodes eigenlijk wel miljonairs op?

De hype rond de Postcodeloterij Nieuwjaarskanjer van 33 miljoen euro draait op volle toeren. Quinty Trustfull doet het woord. Ze beent in een gouden jack door een avondlijke straat. Blije mensen staan opgesteld langs de route met Postcodeloten in hun handen. Achter haar lopen Winston Gerstanowitz en Gaston Starreveld. Ook zij dragen het symbolische gouden jasje. Ze lopen met diezelfde energieke tred en maken positieve gebaren naar het publiek. Gaston gaat meer voor de ‘duimpjes omhoog’-aanpak, terwijl Winston de Mark Rutte-benadering hanteert. Dat betekent veel wijzen, zwaaien en geluidloos lachen naar denkbeeldige bekenden. Alles duidt erop dat we hier door een gelukkig Postcode-gebied lopen, een gebied van winnaars. Dat is vreemd, want de Nieuwjaarskanjer moet nog vallen. We weten nu dus in ieder geval dat we voor de gek worden gehouden.
De zinnetjes uit de monden van Quinty en haar volgers zijn uiteraard bedacht door de mensen van het reclamebureau. “We komen in negen Postcodes om al die miljoenen te verdelen”, zegt Quinty enthousiast. Gaston volgt met: “Maar dan moet je wel loten kopen.” Winston maakt het af met: “Anders kun je niet winnen.” Vrij naar Cruijff.
Om de stemming nog wat verder op te stuwen, gooit Quinty een keihard argument in de strijd: “Nog nooit was de kans om miljonair te worden zo groot.” Klinkt goed, maar hoe zit dat rekenkundig. Even daarvoor zei ze nog dat die miljoenen verdeeld zouden worden over negen postcodes. Dat zou dus betekenen dat per postcode er 3,67 miljoen euro wordt verdeeld. Zodra er in zo’n gebied meer dan vier deelnemers zijn, ga je uit de zone der miljoenen en kom je terecht in de minder spectaculaire wereld der tonnen. Dat is tenminste wat we opmaken uit de informatie die de spot geeft. Zo bezien zou Quinty dus hebben moeten zeggen, dat de kans om een paar ton op je rekening bijgeschreven te krijgen nog nooit zo groot was. Maar ja, als je het over tonnen hebt, kun je die gouden jasjes net zo goed meteen uittrekken.
De apotheose is overweldigend. Omgeven door een menigte van ingehuurde extra’s schreeuwt Quinty: “Winnen doe je bij de Postcodeloterij.” Bij het laatste woord vallen al die extra’s haar bij. Kouwe rillingen. Toch?

Angst
De Postcodeloterij is aan kritiek onderhevig. Speciaal het systeem waarbij een heel Postcodegebied meedeelt in de prijs, wordt gezien als een vorm van psychologische dwang. Uit een onderzoek van de Universiteit van Tilburg blijkt dat mensen niet zo zeer kaarten voor de Kanjer kopen omdat ze willen winnen, maar omdat ze willen voorkomen dat ze bij winst niet kunnen meedelen met de andere mensen in de straat. Ze zijn bang om hun leven lang met spijt rond te lopen over zo’n gemiste kans. Dat is natuurlijk mooi voor de loterij, maar vervelend voor de mensen, want die doen eigenlijk mee op basis van een defensieve overweging: niet zozeer uit hoop maar uit angst.
Verder blijft het een moeilijk te verteren gegeven dat de Postcodeloterij een particulier bedrijf is. De aandeelhouders van de holding, Novamedia, ontvangen 2,05 procent van de bruto-omzet van zowel de Postcodeloterij, de Bankgiroloterij, de Lotto als de Sponsor Loterij. Directeur Boudewijn Poelmann is met een belang van 21 procent in Novamedia grootaandeelhouder en dus de grote winnaar van de Postcodeloterij. Poelmann is al lang geleden toegetreden tot de Quote 500-elite.
Je zou kunnen stellen dat die goede doelen bij de marketing horen. De essentie is dat Poelmann en zijn mede Novamedia-oprichters een model zochten dat het mogelijk maakte om veel geld te verdienen met een loterij-organisatie. De huidige constructie stuitte niet op juridische bezwaren, dus werd daarvoor gekozen. Poelmann is als gevolg van deze keuze een soort ‘onbezoldigde’ minister van de goede doelen geworden: een machtig man.
Tot slot is het belangrijk om te weten dat van al het geld dat binnenkomt, maar 35 procent wordt uitgekeerd in de vorm van prijzen. Dat gegeven stelt het zinnetje ‘nog nooit was de kans om miljonair te worden zo groot’ toch in een iets schriller daglicht.

Conclusie
Het aantal mensen dat door die Kanjer van 33 miljoen miljonair wordt zal vermoedelijk behoorlijk tegenvallen. Verder doen mensen eerder mee uit angst om buiten de boot te vallen, dan uit hoop om te winnen. Uiteindelijk zijn de grote winaars de aandeelhouders van Novamedia.

Zwartkijker