FOTO’S beoordelen.
1 Wat is er te zien op de foto, ingrediënten opnoemen.
2 Opbouw van het beeld, kader , compositie, rol van de lijnen.
techniek, bewerking
3 Kleuren / ZW voegt dit is toe?
4 Interpretatie, wat is de bedoeling van de fotograaf.
5 Waardering, wat bevalt, wat is minder
6 Is er sterk punt in de foto. Wat trekt de aandacht.
Hoe is de technische kwaliteit van de foto?
Belangrijk zijn de aspecten van de foto die (technisch) beïnvloedbaar zijn, zoals: -
Scherpte: is de foto op de juiste plaatsen scherp/onscherp? -
Compositie: rangschikking van de beeldelementen aantrekkelijk?
kijkrichting,horizon. Compositie regels toegepast.
Zitten er storende fouten in de foto. ( boom uit hoofd,zitten er
elementen aan elkaar vast, horizon scheef,dingen die overlopen enz.)
Licht: is de foto te donker of te licht? Hoofdonderwerp goed belicht.
Afdruk: is de afdruk van goed kwaliteit, niet korrelig of wazig? Nette passe-partout?
Kleur: zijn de kleuren realistisch en natuurlijk? Niet te zacht of te overdreven?
Hoofdonderwerp; goed in beeld gebracht
Achtergrond ; niet storend, in balans,kleuren in overeenstemming
Bij een technisch perfecte foto zijn al deze aspecten precies zoals ze door de fotograaf bedoeld zijn. Let dus op dat onscherpte of vreemde composities ook creatief bedoeld kan zijn (!).
Krijg je associaties als je naar de foto kijkt?
Doet het iets met je?
“Het lijkt net….” - Raakt de foto je?
Wordt je vrolijk of verdrietig? Hoe meer emotie hoe beter de foto. -
Wordt je verbeelding geprikkeld? Stel je je dingen voor die niet op de foto zelf te zien zijn? -
Heb je gevoelsmatig een “klik” met de foto? Heel mooi, maar waarom eigenlijk?
Creativiteit betekent dat dat de fotograaf in staat is een onderwerp zodanig in beeld te brengen - dat het een nieuwe (originele) manier van kijken naar het onderwerp weergeeft - iets te fotograferen wat voldoet aan het onderwerp maar dan onverwachts anders is - een originele manier heeft om beeldelementen te rangschikken - nieuwe onverwachte beeldelementen toe te voegen of weg te laten - iets “eigens” aan de foto toevoegt wat niet voorkomt op de andere foto’s
De negen beeldelementen op een rijtje:
• Compositie, vorm en kader
• Verhaal en symboliek
• Licht en toon
• Kleur
• Techniek
• Ruimte en perspectief
• Manipulatie
• Textuur (oppervlak)
• Context
1 Compositie, vorm en kader
Compositie; de belangrijkste kenmerken voor het beeldelement compositie, vorm en kader:
• Vlakverdeling (dominante versus niet dominante vlakken, vormen)
• Toepassing compositie (hoe wordt het oog door de foto geleid, harmonie versus dissonantie)
• Kader, uitsnede (bekijk het beeld eens op zijn kop of in spiegelbeeld; blijft er een harmonisch beeld over?). Is er sprake van een open- of gesloten kader, wat zegt dit over het onderwerp
Zijn er storende elementen.
2 Verhaal en symboliek
Verhaal en symboliek is het beeldelement dat over het algemeen het meest gemakkelijk onder woorden te brengen valt. Wat ‘zegt’ de foto, welk verhaal vertelt het beeld. Het is bij een fotobespreking belangrijk om het verhaal onder woorden te kunnen brengen omdat dit de essentie van de foto weergeeft. Belangrijke aspecten voor dit beeldelement: • Het verhaal van een foto kan belangrijker zijn dan alle andere beeldelementen. Het kan best zijn dat verdere aandacht voor de overige beeldelementen overbodig is voor de bespreking • Cultuurverschillen tussen aanschouwer en fotograaf kunnen zorgen voor miscommunicatie (de boodschap komt anders over dan de maker bedoelt) • Symbolen kunnen sterker zijn dan verhalen. Een symbool kan de aandacht binnen het beeld volledig naar zich toe trekken • Verhaal en symboliek hangen (soms) sterk samen met het beeldelement context. De interpretatie van het ‘verhaal’ kan beïnvloed worden door de plek waarin de foto gezien wordt. Hierbij kun je denken aan een tijdschrift artikel waar de foto bij hoort. Ook kunnen foto’s monumentale eigenschappen krijgen doordat ze in een museale omgeving te zien zijn. Verder is het afhankelijk van de bagage van de aanschouwer hoe deze de boodschap interpreteert
3 Licht en toon
Fotografie bestaat bij de gratie van licht. Zonder licht geen fotografie! Licht is een grote factor in hoe de foto er uiteindelijk uit zal zien. Licht, of de afwezigheid ervan, kan veel vertellen:
• Tijdstip / Plaats • Sfeerbepalend
• Het inzetten van licht en toon is voor een fotograaf dé belangrijkste vaardigheid naast cameratechniek • Compositie, vorm en kader • Verhaal en symboliek
• Licht en toon
• Kleur • Techniek
• Ruimte en perspectief
• Manipulatie
• Textuur (oppervlak)
4 Kleur
Kleur speelt een belangrijke rol in onze wereld. Kleur speelt in op onze gevoelens maar kan op zichzelf ook een boodschap geven. Denk hierbij aan signaalkleuren; rood = gevaar. Enkele aspecten rond het beeldelement kleur:
• Toon
• Invloed op gevoel
• Optische werking, kan een compositie versterken of zelfs verstoren
• Kleurverzadiging, helderheid, kleurcontrasten, werking kleurparen, monochromie (zoals in zwart- wit fotografie
5 Techniek
Over het algemeen is het beeldelement techniek goed bekend bij de vrijetijdsfotograaf. Voor het doel van fotobesprekingen is dit beeldelement breder getrokken:
• Standpunt, beeldhoek
• Scherp / onscherp, scherpte-diepte
• Beweging, bevriezing
• Korrel / ruis, grafiek
• Zwart-wit
6 Ruimte en perspectief
Een foto is een vertaling van een driedimensionale ruimte (de werkelijkheid) naar een tweedimensionaal vlak (het platte vlak van de foto). Middels een optische illusie kunnen we diepte aanbrengen in de foto. Dit beeldelement gaat over de wijze waarop deze diepte is gerealiseerd binnen de foto:
• Dieptewerking
• Lijnenspel
• Ritme
• Kleur-/contrast
7 Manipulatie
Manipulatie is in deze tijd bijna synoniem aan photoshoppen. Er zijn ook groepen die ‘gemanipuleerde’ beelden geen fotografie willen noemen. Manipulatie een veel breder begrip en is een vast onderdeel van de fotografie en van iedere foto. Vanuit de beeldelementen gezien zijn er drie variaties:
• Voor de camera; poseren, arrangeren, visagie
• In de camera; gekozen kader, standpunt, beeldhoek, filters, lenstypen, moment van opname
• Achter de camera; (na)bewerking beelden in doka of elektronisch, montage, afdrukmethode, presentatie techniek, AI,
8 Textuur
Textuur gaat zowel over het materiaal dat als onderwerp op de foto staat, alsook het materiaal waarop de foto is afgedrukt. Textuur kan een belangrijke rol spelen bij de boodschap die een foto uitdraagt. Een inktjet afdruk op aquarelpapier geeft een heel andere kijkervaring als een afdruk op glanzend fotopapier:
• Stofuitdrukking (het onderwerp op de foto)
• Afwerking (de foto zelf, mat, glanzend, afdrukmethode)
9 Context
Tot slot het beeldelement context. Context is één van de meest onderbelichte, fascinerende beeldelementen. Hoewel wij het ons niet altijd bewust zijn, is de context van een foto zeer bepalend voor de boodschap die het werk uitdraagt. De plaats waarin wij een foto zien doet allerlei dingen met ons verwachtingspatroon en bepaalt als het ware de bril waardoor wij het werk bekijken.
• Externe context: de plaats waar de foto verschijnt; krant, tijdschrift, boek, familiealbum, fotoclub, wedstrijd, museum. Hierbij spelen de elementen in de nabijheid van een foto ook een grote rol. Denk bijvoorbeeld aan de kop in een krant, het onderschrift bij de foto, het achtergrondverhaal in het museum. Tijdens een fotobespreking kunnen foto’s elkaar beïnvloeden, zo zal een foto in het licht van eerder getoonde foto’s worden geplaatst.
• Interne context; de eigen ervaringen en kennis van de fotograaf en aanschouwer; culturele en godsdienstige elementen, tradities die van invloed zijn op de interpretatie van de foto door de aanschouwer. Kortom de culturele bagage van de fotograaf en aanschouwer
Jullie Fotocameraatje, Jan Spoel
Mail@janspoel.nl www.janspoel.nl
PS, Om misverstanden te voorkomen, dit is hoe ik er over denk, het staat iedereen vrij een andere mening te hebben of het oneens te zijn. Ik hoef geen gelijk te hebben maar ik heb het natuurlijk wel.